Ένας Ερωτευμένος Εγκέφαλος

Ο έρωτας αποτελεί και αποτελούσε πάντα πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών για κάθε μορφή τέχνης. Και αυτό γιατί δεν είναι ένα απλό συναίσθημα, αλλά αποτελεί το ισχυρότερο συναίσθημα που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, και θεωρείται μία περίπλοκη διαδικασία, τα νήματα της οποίας κινεί, ποιος άλλος, παρά ο εγκέφαλος.

Τι είναι αυτό που συμβαίνει τελικά στο μυαλό ενός ερωτευμένου;

Στο ερώτημα αυτό έχουν δοθεί απαντήσεις τις τελευταίες δεκαετίες, με τη βοήθεια της Λειτουργικής Απεικόνισης Μαγνητικού Συντονισμού (fMRI), μίας από τις γνωστότερες μεθόδους εγκεφαλικής απεικόνισης. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί με τη χρήση της μεθόδου fMRI έχουν συγκεντρωθεί και έτσι έχουν προκύψει κάποια συμπεράσματα σχετικά με τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που δραστηριοποιούνται όταν υπάρχουν σημάδια έρωτα (Ortigue και συν., 2010. Tarlaci, 2012).

Κατά τα πρώιμα στάδια του έρωτα, κύριο γνώρισμα αυτού που τον βιώνει είναι η έμμονη σκέψη του άλλου, η οποία φαίνεται να κυριαρχεί κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Η έμμονη αυτή συμπεριφορά σχετίζεται με μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης, τα οποία μειώνονται επίσης και κατά τη διάρκεια της ψυχαναγκαστικής – καταναγκαστικής διαταραχής.

Παράλληλα, τη στιγμή που βιώνονται τέτοιου είδους συναισθήματα, παρατηρείται μία ταυτόχρονη ενεργοποίηση περιοχών του εγκεφάλου. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα άτομο αντικρίζει το πρόσωπο του ανθρώπου με τον οποίο είναι ερωτευμένο, παρατηρείται κατά κύριο λόγο ενεργοποίηση σε μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με το σύστημα της ντοπαμίνης (π.χ. υποθάλαμος) , η δραστηριότητα των οποίων αυξάνεται επίσης όταν κάποιος βρίσκεται υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Βασικό επακόλουθο της ενεργοποίησης των περιοχών αυτών είναι η αναζήτηση της ανταμοιβής, δηλαδή η επανάληψη της εκάστοτε συμπεριφοράς. Επιπλέον, αυξάνεται η εγρήγορση, η προσοχή, η ερωτική ορμή, η δημιουργικότητα και η επιθυμία για ένωση με το αντικείμενο του πόθου.

Ωστόσο, παρά αυτήν την ομοιότητα στον τρόπο δράσης, ο έρωτας είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τον εθισμό καθώς, εκτός από το σύστημα ανταμοιβής που οδηγεί σε αισθήματα ευφορίας, ενεργοποιεί παράλληλα εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με πολύ περίπλοκες λειτουργίες. Παρατηρείται δηλαδή αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές (π.χ. νήσος) που σχετίζονται με το συναίσθημα και την επεξεργασία σωματο – αισθητικών ερεθισμάτων, καθώς επίσης και σε περιοχές που σχετίζονται με την προσοχή, την κοινωνική νόηση και την αυτό-εικόνα (π.χ. ινιακός φλοιός, θάλαμος).

Υπάρχουν όμως και μέρη του εγκεφάλου που παρουσιάζουν μειωμένη δραστηριότητα. Στις περιοχές αυτές συγκαταλέγονται η αμυγδαλή, η οποία είναι συνδεδεμένη με τη βίωση αρνητικών συναισθημάτων όπως ο φόβος και η θλίψη, και ο προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος σχετίζεται με την λήψη αποφάσεων, με τη λογική κρίση και με τη συμμόρφωση σε κανόνες.

Ο ρόλος της καρδιάς

Εφόσον, όπως φαίνεται, ο εγκέφαλος είναι αυτός που τελικά δίνει το έναυσμα για τη βίωση τέτοιων συναισθημάτων, για ποιο λόγο εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι η καρδιά αποτελεί το όργανο προέλευσης του έρωτα και το πιο αντιπροσωπευτικό σύμβολο του;

Την απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει η ύπαρξη της νορεπινεφρίνης, ή αλλιώς αδρεναλίνης, η οποία συνεργάζεται με την ντοπαμίνη και προκαλεί έντονες σωματικές αντιδράσεις. Αυξάνει την αρτηριακή πίεση, προκαλεί ένα έντονο αίσθημα στο στήθος και πεταλούδες στο στομάχι, κάνει τις παλάμες να ιδρώνουν και την καρδιά να χτυπά πιο γρήγορα και πιο δυνατά, μειώνει την ανάγκη για ύπνο και την όρεξη για φαγητό. Προκαλεί έτσι έναν τόσο έντονο ερεθισμό στην καρδιά που κάνει τον έρωτα να γίνεται αντιληπτός όχι στον εγκέφαλο ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος, αλλά εκεί.

Παρά την τεράστια πρόοδο της επιστήμης στο συγκεκριμένο θέμα, δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως κατανοητή η εγκεφαλική δραστηριότητα των ερωτευμένων και οι διαφορές που μπορεί να παρουσιάζει ο έρωτας με τις διάφορες μορφές αγάπης. Αυτό όμως που είναι πλέον δεδομένο είναι ότι αποτελεί μία περίπλοκη κατάσταση που προκαλεί ταραχή στον εγκέφαλο. Το πόσο όμως θα διαρκέσει αυτή η ταραχή είναι ένα άλλο θέμα…

Βιβλιογραφία

• Ortigue, S., Bianchi‐Demicheli, F., Patel, N., Frum, C., & Lewis, J. W. (2010). Neuroimaging of love: fMRI meta‐analysis evidence toward new perspectives in sexual medicine. The journal of sexual medicine, 7(11), 3541-3552.
• Tarlaci, S. (2012). The brain in love: has neuroscience stolen the secret of love?. NeuroQuantology, 10(4).