Τεχνικές Μείωσης Άγχους σε Παιδιά με Καρκίνο

Ο παιδικός καρκίνος αποτελεί ένα πρόβλημα υγείας το οποίο δεν ασκεί μόνο άμεση επίδραση στα παιδιά που το βιώνουν. Τα παιδιά με καρκίνο εξακολουθούν να αναπτύσσονται βιολογικά, ψυχολογικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Ωστόσο, η παθολογική κατάσταση που αντιμετωπίζουν, οδηγεί σε διακοπή της καθημερινότητας, νοσοκομειακές εισαγωγές και επώδυνες ιατρικές εξετάσεις, αποκοπή από το φιλικό τους περιβάλλον και από το σχολείο. Επομένως, η διάγνωση και η θεραπεία μίας τέτοιας μορφής ασθένειας, κυρίως όταν συνοδεύεται από μεγάλης διάρκειας παραμονή σε νοσοκομειακό περιβάλλον, αποτελούν ιδιαίτερα αγχώδεις διαδικασίες και επιφέρουν μακροχρόνια προβλήματα.

Με δεδομένα τα παραπάνω στοιχεία, τους πρώτους μήνες του 2015 πραγματοποιήθηκε μία έρευνα στην Άγκυρα της Τουρκίας (Altay και συν., 2017) με σκοπό να μελετηθεί εάν και κατά πόσο μία μορφή θεραπευτικής παρέμβασης που περιλαμβάνει τεχνικές ζωγραφικής, γραφής και αφήγησης, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους των παιδιών που βρίσκονται σε φάση θεραπείας μέσα στο νοσοκομείο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε μία αιματολογική-ογκολογική κλινική και το δείγμα αποτελούνταν από 30 παιδιά ηλικίας 9 έως 16 ετών, τα οποία είχαν υποβληθεί δύο ή περισσότερες φορές σε χημειοθεραπεία. Αποκλείστηκαν από το δείγμα παιδιά που είχαν βιώσει ένα ιδιαίτερα στρεσογόνο γεγονός τους τελευταίους έξι μήνες, με σκοπό να περιοριστούν οι εξωγενείς παράγοντες που προκαλούν αυξημένο άγχος, καθώς και παιδιά που βρίσκονταν στο τελικό στάδιο της ασθένειας. Το ερευνητικό πρόγραμμα διήρκησε 5 ημέρες και χρησιμοποιήθηκαν τρεις τεχνικές για τη μείωση του άγχους, καθώς και μία κλίμακα για τη μέτρησή του.

Πιο συγκεκριμένα, την πρώτη ημέρα συλλέχθηκαν πληροφορίες με ένα ερωτηματολόγιο 10 ερωτήσεων για τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά των παιδιών και για τη θεραπεία τους, ενώ τους χορηγήθηκε και η κλίμακα μέτρησης άγχους State Anxiety Inventory. Στη συνέχεια τους δόθηκαν τα απαραίτητα (π.χ. μολύβια, μπογιές) και τους ζητήθηκε να ζωγραφίσουν ένα παιδί μέσα στο νοσοκομείο και να γράψουν μία ιστορία για τη ζωγραφιά τους με αρχή, μέση και τέλος. Η τεχνική αυτή βοηθάει τα παιδιά να εκφράσουν το πώς αισθάνονται και το πως αντιλαμβάνονται τη θεραπεία τους. Τη δεύτερη ημέρα χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της «κοινής αφήγησης», μέσω της οποίας μπορούν να αποκαλυφθούν τα συναισθήματα και οι φόβοι των παιδιών. Για να γίνει αυτό, το παιδί αφηγείται μία ιστορία σχετική με τη ζωγραφιά του και στη συνέχεια η νοσοκόμα αφηγείται κι εκείνη μία ιστορία, με τα ίδια πρόσωπα και με παρόμοια πλοκή, αλλά με ένα διαφορετικό πιο υγιές τέλος. Την τρίτη ημέρα αυτό που είχε να κάνει το παιδί ήταν μία ελεύθερη ζωγραφιά και συγγραφή μίας ιστορίας για τη ζωγραφιά αυτή με αρχή, μέση και τέλος. Την τέταρτη ημέρα χρησιμοποιήθηκε ξανά η τεχνική της «κοινής αφήγησης», ενώ την πέμπτη και τελευταία ημέρα του προγράμματος χορηγήθηκε για δεύτερη φορά η κλίμακα άγχους.

Η χρήση της κλίμακας άγχους State Anxiety Inventory χορηγήθηκε στα παιδιά την πρώτη και την τελευταία ημέρα του προγράμματος, με σκοπό να γίνει η σύγκριση των επιπέδων άγχους πριν και μετά τη θεραπευτική παρέμβαση. Τα αποτελέσματα από τη συμπλήρωση της κλίμακας έδειξαν μειωμένα επίπεδα άγχους κατά τη δεύτερη χορήγηση. Η θεραπευτική δράση των τεχνικών που χρησιμοποιήθηκαν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, καθώς και οι τρεις τεχνικές βοηθούν στην αποκάλυψη του εσωτερικού κόσμου των παιδιών και κάνουν πολύ ευκολότερη την επικοινωνία, η οποία είναι σαφώς εξαιρετικά δύσκολη με τα παιδιά που βιώνουν μία τόσο κρίσιμη κατάσταση.

Συνοψίζοντας, είναι γεγονός ότι τα παιδιά που υπόκεινται σε νοσοκομειακή περίθαλψη, κυρίως όταν αυτή αφορά σε σοβαρές περιπτώσεις όπως είναι ο καρκίνος, βιώνουν υψηλά επίπεδα συναισθηματικής αστάθειας και άγχους και στερούνται ένα σημαντικό κομμάτι της παιδικότητας τους. Στις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητο να κατανοούμε το πώς τα παιδιά αυτά αντιλαμβάνονται τη θεραπευτική διαδικασία και τα αποτελέσματα που επιφέρει και να τα βοηθήσουμε να αποκτήσουν μία πιο θετική στάση απέναντι στην θεραπεία. Μέθοδοι όπως η μουσικοθεραπεία και οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες, χρησιμοποιούνται συχνά για τη μείωση του άγχους. Οι τεχνικές που παρουσιάστηκαν παραπάνω θεωρούνται, επίσης, ιδιαίτερα αποτελεσματικές, καθώς δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να αποκαλύψουν τους φόβους και τις ανησυχίες τους και να αναπτυχθεί με τον τρόπο αυτό μία θεραπευτική μορφή επικοινωνίας που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του άγχους και κατά συνέπεια σε υψηλότερη θεραπευτική αποτελεσματικότητα.

Βιβλιογραφία

• Altay, N., Kilicarslan-Toruner, E., & Sari, Ç. (2017). The effect of drawing and writing technique on the anxiety level of children undergoing cancer treatment. European Journal of Oncology Nursing, 28, 1-6.