Η Διεκδικητικότητα στην Επικοινωνία

Ο τρόπος που επικοινωνούμε τις επιθυμίες μας και τις ανάγκες μας αποτελεί το κλειδί για την βελτίωση της ποιότητας των διαπροσωπικών σχέσεων. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι επικοινωνίας: ο παθητικός, ο διεκδικητικός και ο επιθετικός.

Αναλυτικότερα

Η διεκδικητικότητα είναι η ικανότητα να εκφράζουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματά, τις απόψεις και τις ανάγκες μας με τέτοιον τρόπο ώστε να δείχνουμε σεβασμό στον εαυτό μας και στους άλλους. Αποτελεί την βάση για την σωστή επικοινωνία και την οικοδόμηση ισότιμων και υγιών σχέσεων. Ένα διεκδικητικό άτομο γνωρίζει τι χρειάζεται, μπορεί να εκφράζει την άποψη του και να υπερασπίζεται τα συμφέροντά του, να θέτει τα όρια του και να σέβεται τα όρια των άλλων, χωρίς να βιώνει ενοχές και έντονο άγχος.

Η διεκδικητικότητα, λανθασμένα, συγχέεται συχνά με την επιθετικότητα. Η επιθετικότητα αποτελεί έναν τρόπο επικοινωνίας που δεν στηρίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό. Ένα επιθετικό άτομο καταφέρνει να διατυπώνει τις επιθυμίες του και να ικανοποιεί τα αιτήματά του, σε βάρος όμως της αξιοπρέπειας άλλων ανθρώπων. Θυμώνει εύκολα, εκφράζεται με αγένεια και πληγώνει τα συναισθήματα των συνομιλητών του, στην προσπάθειά του να επιβληθεί.

Από την άλλη, η παθητικότητα σχετίζεται με την δυσκολία ενός ατόμου να θέσει τα προσωπικά του όρια και να εκφράζει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του. Τα παθητικά (ή μη διεκδικητικά) άτομα συχνά βιώνουν έντονα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. άγχος, ενοχές) καθώς δεν γίνεται σεβαστό αυτό που επιθυμούν και καταλήγουν να δίνουν πάντα προτεραιότητα στις ανάγκες των άλλων, υποβιβάζοντας τις δικές τους.

Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διεκδικητικότητα αποτελεί το ιδανικό σημείο ισορροπίας ανάμεσα στην παθητικότητα και στην επιθετικότητα. Αποτελεί μία δεξιότητα που μπορεί κάποιος να μην διαθέτει στον βαθμό που θα ήθελε, ωστόσο, μπορεί να εκπαιδευτεί σε αυτήν.

Πρώτο βήμα είναι να μάθει να αναγνωρίζει τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τα δικαιώματα και τα όρια του. Στη συνέχεια, να μάθει να εκφράζει ξεκάθαρα τα συναισθήματα του, να θέτει τα όρια του και να παίρνει πρωτοβουλίες. Μπορεί στην αρχή να φαντάζει δύσκολη η αλλαγή, είναι όμως σημαντικό να θέλει κάποιος πραγματικά να αλλάξει συμπεριφορά και να είναι διατεθειμένος να προσπαθήσει γι’ αυτό. Σημαντική βοήθεια μπορεί να αποτελέσουν σχετικά βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο ή η επικοινωνία με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.